«Жаніцьба коміна»
Шмат увагі надавалася нашымі продкамі ў свой час захаванню традыцый і звычаяў. Тое, што мы атрымліваем ад іх, перадаем нашчадкам, і гэта сувязь не павінна парывацца. Нашы продкі былі мудрымі і працавітымі. Усё іх паўсядзённае жыццё падпарадкоўвалася вядомым законам існавання, прыродным з’явам, і ўстаноўлены парадак нельга было парушаць.
У наш высокатэхналагічны час мы звяртаемся да бабуліных абрадаў і дзядулевых звычаяў дзеля захавання гісторыі свайго народа, тлумачыцца гэта і цікавасцю да свайго мінулага, пошукам каранёў.
Адзін з не зусім вядомых абрадаў, які дайшоў да нас – «Жаніцьба Коміна». Гэта старадаўняе свята, якое праводзілася амаль два стагоддзі таму назад хіба не ў кожнай вёсцы. Вытокі гэтага свята – пакланенне духу продкаў – агню. Жанчыны вадзілі вакол коміна карагод і спявалі вясельную песню жаніху, а нявесткай была Праца. У песні выказвалася просьба, каб комін будзіў усіх рана, даваў святло для хатніх работ.
Удзельнікі народнага клуба «Ветэран» на мінулым тыдні сумесна з супрацоўнікамі Чашніцкага гістарычнага музея зладзілі абрад «Жаніцьба Коміна». Гэта абрад першага запальвання агню восенню ў хаце. Для асвятлення нашы продкі выкарыстоўвалі меншы комін, падобны да таго, які ў печы. Сярод хаты падвешвалі зроблены з дроту і абцягнуты белай тканінай комін, знізу – лучына на блясе, што асвятляла хату ў доўгія асеннія і зімовыя вечары.
Гаспадар і гаспадыня ў сваёй хаце прымалі гасцей, якія прыйшлі да іх прасіць дазволу і благаслаўлення на выконванне абрадавых дзеянняў.
Гучалі народныя песні, прыпеўкі, у якіх выказваліся пажаданні дабрабыту і шчасця ўсім родным гаспадароў і ім самім, дбайнай працы, добрага ўраджаю. Комін – асацыяцыя з сонцам. Калі яго ўшанаваць як трэба, усё ў гаспадарцы будзе ладна, лічылі продкі.
«Свяці, наша свяціла, каб агню не тушыла,
Каб добра было прасці, ткаці і сеяць цяпло ў хаце.
Агонь трэба ўхваляць, каб бяды ад яго не ведаць.
Агонь ачышчае, духам продкаў дапамагае».
Жанчыны вадзілі карагоды, у спевах успамінаючы працоўныя доўгія вечары і праслаўляючы сялянскую працу.
«Свяці ж, каміночку, ясненька,
Пабуджай чаляданьку раненька.
Шыці, прасці, ткаці маладым,
А падарачкі збіраці старым».
Традыцыі і абрады нашых продкаў хаця і не нясуць у нашым сучасным жыцці таго велізарнага значэння, як у мінулым, але гэта наша гісторыя, побыт нашых бабуль, дзядуль. І вельмі цікава, як праходзіла іх жыцце шмат гадоў таму назад, калі не было звычайнай электрычнай лямпачкі, і ўсе вечары тагачасныя жыхары вымушаны былі асвятляць свой побыт з дапамогай лучыны.
Наталія ШЫРКО.
